Το χάνι ήταν γελοίο από οχυρωματική άποψη, έλεγχε όμως το πέρασμα. Εκεί μέσα πρότεινε ο Ανδρούτσος να κλειστούν και να πολεμήσουν. Ο Πανουριάς κι ο Δυοβουνιώτης τον θεώρησαν τρελό. Το χάνι ήταν τόσο σαθρό που με την πρώτη έφοδο, οι Τουρκαλβανοί θα το έκαναν σκόνη και θα περνούσαν από πάνω του.
Τότε σηκώθηκε πάνω ο Οδυσσέας, έβγαλε το άσπρο μαντήλι του απ’ το σελάχι, το ανέμισε στον αέρα και φώναξε: Όποιος θέλει να ‘ρθει μαζί μου, να πιαστεί στον χορό. Άρχισε να τραγουδά το «κάτου στου βάλτου τα χωριά, στα πέντε βιλαέτια» κι έσυρε τον τσάμικο γύρω από τη μεγάλη βελανιδιά της αυλής. Και τότε έγινε το θαύμα. Ένα-ένα τα παλικάρια, ξεπερνώντας τον φόβο και τις εκτιμήσεις ακόμα και των αρχηγών τους, σηκώνονταν κι έπιαναν τον χορό………

Το σημερινό Χάνι της Γραβιάς – πιστό αντίγραφο εκείνου του 1821. Ανοιχτό και επισκέψιμο για το κοινό !!

Τα ιστορικά θεμέλια του Χανιού, όπως διασώζονται.

Το σημερινό μνημείο – αφιερωμένο στη μάχη που έδωσε ο Ανδρούτσος με τους άνδρες του στο Χάνι της Γραβιάς.

Ο φράγκικος πύργος της Ακρόπολης , όπου φυλακίστηκε και από όπου εκπαραθυρώθηκε ο Οδ. Ανδρούτσος. Οι δολοφόνοι του άφησαν να εννοηθεί ότι προσπάθησε να δραπετεύσει και έπεσε .. Ο πύργος γκρεμίστηκε το 1874.

Το άγαλμα του ήρωα στην Πρέβεζα. Στη βάση του σε ειδικό οστεοφυλάκιο βρίσκονται τοποθετημένα τα οστά του.

Όταν κοιτάζει κανείς την γνωστή ως «Μαύρη τρούπα του Παρνασσού», στην Τιθορέα, πάνω στον απόκρημνο βράχο, δεν μπορεί να φανταστεί ότι αυτό το απόκρυμνο κομμάτι γης ήταν όχι μόνο καταφύγιο, αλλά και κατοικία στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Το έτος 1822, μάλιστα, κατέφυγαν στη σπηλιά αυτή 2.000 Βελιτσιώτες (κάτοικοι της Τιθορέας) για να γλιτώσουν από τον ερχομό του Κιοσσέ Μεχμέτ Ρεσίτ. Την ίδια χρονιά ο Οδυσσέας Ανδρούτσος έμαθε για τη σπηλιά αυτή και αποφάσισε να την δει από κοντά. Λίγο αργότερα την έκανε και μόνιμη κατοικία του, αφού λόγω της ιδιαίτερης θέσης της αποτελούσε απόρθητο φρούριο και παρατηρητήριο με θέα σε ολόκληρο τον κάμπο της Λοκρίδας, ενώ βάζοντας μέσα την οικογένειά του, μπόρεσε να την κρατήσει σε ασφαλές μέρος στο διάστημα του πολέμου.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος διαμόρφωσε τη σπηλιά σε σπίτι με δωμάτια, για τον ίδιο και την οικογένειά του. Μια ξύλινη σκάλα οδηγούσε στη σπηλιά και από αυτήν ανέβαζαν όλες τις προμήθειες.
Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί, στην είσοδο της σπηλιάς μάλιστα είχε στήσει και δυο κανόνια που του έστειλε δώρο ο Βύρων από το Μεσολόγγι. Έζησε εκεί μέχρι το 1825, όπου συνελήφθη με την άδικη κατηγορία της προδοσίας.
Πολλά έχουν ακουστεί μάλιστα και για τον μεγάλο θησαυρό που είχε κρύψει ο Οδυσσέας Ανδρούτσος στη σπηλιά. Κανείς όμως δεν γνωρίζει αν αυτό ήταν αλήθεια γιατί δεν βρέθηκε εκεί απολύτως τίποτα. Ωστόσο, μέχρι και σήμερα, δεν είναι λίγοι οι «χρυσοθήρες» που συνεχίζουν να αναζητούν τον θρυλικό θησαυρό.

Το σφραγιστικό δαχτυλίδι του ήρωα. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

25 Μαρτίου 1977, έκανε πρεμιέρα στο δεύτερο κανάλι της δημόσιας τηλεόρασης, την ΥΕΝΕΔ, η σειρά “Ο μεγάλος ξεσηκωμός”. Μια ιστορική σειρά 35 επεισοδίων, με θέμα τη ζωή του Οδυσσέα Ανδρούτσου, βασισμένη στο μυθιστόρημα του Μιχάλη Περάνθη “Ο δαίμονας”. Στο ρόλο του μεγάλου ήρωα της Ελληνικής επανάστασης του 1821, πρωταγωνίστησε ο Κώστας Καζάκος.

Στο ταφικό μνημείο του Λεωνίδα Ανδρούτσου χαράχτηκε δίγλωσση επιγραφή στα αρχαία ελληνικά και στα γερμανικά. Η μετάφραση στα νέα ελληνικά:
“Είμαι ένας μικρός θάμνος με πολλά άνθη, που με φύτεψαν με στοργή ξεχωριστοί άνθρωποι, οι οποίοι αντί για αγάπη, δόξα και τιμές, έπαθαν φοβερά δεινά.
Τον δοξασμένο παππού μου τον κυνήγησε και τον σκότωσε ο τύραννος Τούρκος που τον ξεγέλασε με τεχνάσματα .
Τον πατέρα μου, τον φοβερό και αδάμαστο πολεμιστή, αδερφικά ελληνικά χέρια, τον πέταξαν επάνω από το ψηλό κάστρο της Αθήνας και τον σκότωσαν.
Η μητέρα μου, που με γέννησε στο απρόσιτο σπήλαιο του Παρνασσού, απαρηγόρητη με θρηνεί, εμένα το άτυχο παιδί της.
Κλάψε μητέρα κλάψε.”